Transport międzynarodowy to kluczowy element globalnej gospodarki, umożliwiający przemieszczanie się towarów pomiędzy krajami. Coraz więcej polskich firm nie ogranicza się do działania wyłącznie na rodzimym rynku, a szuka nowych, zagranicznych kierunków, które mogą przynieść wiele korzyści. Jednak złożoność przepisów i procedur może sprawić, że ta działalność stanie się niemałym wyzwaniem.

Transport międzynarodowy to bowiem sektor o kluczowym znaczeniu dla globalnej logistyki i handlu. Przedsiębiorstwa z różnych branż polegają na efektywnym transporcie, aby dostarczać produkty do klientów na całym świecie. Jednakże podróżowanie towarów przez granice narodowe wiąże się z wieloma przepisami i regulacjami, których należy dokładnie przestrzegać.

W celu zrozumienia tych aspektów transportu międzynarodowego i uniknięcia potencjalnych problemów, konieczne jest więc poznanie tychże przepisów i wymaganych dokumentów. Dlatego też poniżej omówimy kluczowe kwestie związane z międzynarodowym transportem towarów oraz dostarczymy wskazówek, jak zapewnić sprawny przepływ handlu.

Transport międzynarodowy – definicja

Pojęcie transportu międzynarodowego zostało dokładnie zdefiniowane w art. 82 ust. 3 pkt 1 prawa transportowego. W nawiązaniu do tego artykułu, transportem międzynarodowym możemy nazwać wszelkie przewozy, które pozwalają dostarczyć ładunki z jednego na drugie terytorium państwa. Warto pamiętać, że punkt początkowy lub końcowy musi się w tym wypadku znajdować poza granicami Unii Europejskiej – w przeciwnym razie mamy do czynienia nie z transportem międzynarodowym, a wewnątrzwspólnotowym. Jest on też wówczas objęty innymi przepisami podatkowymi.

Jakie rodzaje transportu międzynarodowego wyróżniamy?

Wybór odpowiedniego środka transportu jest pierwszym krokiem w organizacji międzynarodowego przewozu towarów. To w dużej mierze od tego aspektu zależy, jak szybko dostarczymy dany towar do innego kraju. Dlatego też ze względu na to kryterium, transport międzynarodowy podzielono na pięć głównych rodzajów transportu, z których możemy korzystać. Są to:

  • Transport drogowy - wykorzystywany jest przede wszystkim do transportu na krótkie i średnie dystanse. W międzynarodowym transporcie drogowym należy uwzględniać przepisy i zasady panujące na drogach w różnych krajach oraz wymagania dotyczące pojazdów i ładunków.
  • Transport kolejowy - w niektórych regionach kolej może być skutecznym i najszybszym środkiem transportu. Przesyłki kolejowe podlegają jednak specjalnym regulacjom.
  • Transport lotniczy – jest to szybki transport międzynarodowy na duże odległości. Jednak transport lotniczy jest zazwyczaj droższy aniżeli inne opcje.
  • Transport morski – wykorzystywany w szczególności dla dalekodystansowych przewozów. W jego przypadku jednak obowiązują szczególne zasady i dokumenty.
  • Transport intermodalny - często stosuje się także rozwiązania łączące różne środki transportu, co może być efektywnym sposobem na dostarczenie towarów do odległych miejsc.

Dokumentacja wymagana w transporcie międzynarodowym

Dokumentacja to nieodzowny element międzynarodowego transportu towarów. Poniżej przedstawiamy niezbędne dokumenty, jakie należy posiadać zarówno, jeśli jest to transport międzynarodowy przy użyciu pojazdów o masie do 3,5 t, jak i transport ponadgabarytowy międzynarodowy.

Podstawowe dokumenty związane z prowadzonym pojazdem

Jest to zazwyczaj ubezpieczenie OC, upoważnienie do korzystania z busa czy TIR-a. Ponadto, jeśli transport dotyczy towarów ADR, czyli towarów niebezpiecznych lub żywych zwierząt, to będziemy potrzebować również świadectwa zgodności pojazdu z wymaganiami umowy ADR, zatwierdzenia pojazdu przez powiatowego lekarza weterynarii, a często nawet certyfikatu EURO, który ma na celu potwierdzenie odpowiedniego stopnia bezpieczeństwa pojazdu i spełnienia wymogów ekologicznych.

Uprawnienia transportowe

Kierowca powinien mieć także przy sobie dokumenty, które potwierdzają zezwolenie na transport międzynarodowy. Jest to przede wszystkim licencja na transport międzynarodowy, wypis z zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, jak i wypis z licencji wspólnotowej.

List przewozowy oraz świadectwo pochodzenia

Poza powyższymi dokumentami, w samochodzie przewożącym towary powinien znajdować się dokument dotyczący przewożonych przedmiotów. Jest nim list przewozowy oraz świadectwo pochodzenia produktów. Warto mieć tez przy sobie fakturę VAT na przewożony towar, dokument WZ i kwit wagowy.

Zaświadczenia kierowcy

Zaświadczenia kierowcy mają na celu potwierdzenie jego tożsamości. Rejestrują również jego czas pracy. Wszelkie dokumenty związane z kierowcą pojazdu ciężarowego obejmują: prawo jazdy, świadectwo ważnych badań psychologicznych i lekarskich, kartę kierowcy, potwierdzenie kwalifikacji i ukończenia okresowego szkolenia, świadectwo zatrudnienia jako kierowca, dokument potwierdzający jego aktywność zawodową oraz informacje z tachografu.

Jeśli z kolei kierowca wykonuje przewozy określonych grup towarów, będzie potrzebował dodatkowych dokumentów, takich jak: świadectwo ATP (dotyczące transportu żywności i towarów podlegających psuciu się), świadectwo ADR z odpowiednimi instrukcjami postępowania (w przypadku materiałów niebezpiecznych), zezwolenia na niestandardowe trasy transportu, niezbędne dokumenty do przewozu odpadów, świadectwo fitosanitarne, a także dokumenty związane z przewozem zwierząt (w tym zaświadczenie o pochodzeniu zwierząt, licencja kierowcy i planowany czas trwania przewozu).

Inne dokumenty celne niezbędne przy transporcie międzynarodowym

Realizując szybki transport międzynarodowy, transport międzynarodowy realizowany pojazdami o masie do 3,5 t czy też transport ponadgabarytowy międzynarodowy, musimy być przygotowani na posiadanie dodatkowych dokumentów (poza tymi wymienionymi powyżej). Zaliczamy do nich:

  • CMR, czyli międzynarodowy list przewozowy,
  • Licencję wspólnotową,
  • Zezwolenie na międzynarodowy przewóz rzeczy,
  • Karnet TIR,
  • Karnet ATA, czyli międzynarodowy karnet celny,
  • Świadectwo kierowcy (w przypadku, gdy kierowca nie jest obywatelem kraju Unii Europejskiej),
  • Ewentualne zezwolenie na transport kabotażowy, czyli transport między dwoma punktami na obszarze tego samego państwa, z użyciem pojazdu, który jest zarejestrowany w innym kraju Unii Europejskiej.
  • Zezwolenie EKMT, dające nam możliwość na nieograniczoną liczbę międzynarodowych przewozów pomiędzy państwami członkowskimi EKMT.

Przepisy i akty prawne dotyczące transportu międzynarodowego

Transport międzynarodowy jak już wiemy, to obszar objęty wieloma przepisami i aktami prawnymi. Te regulacje są istotne i mają na celu pomoc w uregulowaniu i ujednoliceniu procedur transportowych na skalę międzynarodową. Do głównych aktów prawnych dotyczących międzynarodowego transportu towarów możemy zatem zaliczyć:

Konwencję celną o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR)

Sporządzona w Genewie 19 maja 1956 roku Konwencja CMR stanowi istotny dokument regulujący transport towarów drogą lądową na arenie międzynarodowej. Jej kluczowe postanowienia dotyczą tworzenia listów przewozowych, określając jednocześnie format, zawartość oraz procedury związane z tymi dokumentami. Precyzuje ona również odpowiedzialność przewoźnika. Zastosowanie Konwencji CMR ma miejsce, kiedy choć jeden z krajów (czy to kraj nadania, czy też kraj docelowy) przystąpił do niej. Polska stała się sygnatariuszem tej konwencji w 1962 roku.

Konwencję celną dotycząca międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem karnetów TIR

Reguluje ona międzynarodowy transport drogowy towarów z zastosowaniem karnetów TIR. Została sporządzona 14 listopada 1975 roku w Genewie. Jest również aktem prawnym, który określa prawa i obowiązki przewoźnika oraz nadawcy i odbiorcy towarów. Celem jej powstania było uproszczenie procedur związanych z międzynarodowym przewozem towarów. Zgodnie z ustaleniami, kierowcy posiadający karnet TIR mają zniesiony obowiązek przygotowywania dokumentacji celnej i kontroli przy przekraczaniu granic.

Konwencję o umowie międzynarodowego przewozu towarów kolejami (COTIF)

COTIF reguluje międzynarodowy transport kolejowy towarów. Konwencja ta określa zasady związane z przewozem kolejowym, w tym odpowiedzialność przewoźnika i procedury reklamacyjne.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 w sprawie Warunków Wykonywania Zawodu Przewoźnika Drogowego

Jest to istotny dokument regulujący zasady wykonywania zawodu przewoźnika drogowego, mający zastosowanie zarówno w transporcie krajowym, jak i międzynarodowym. Określa warunki dostępu do tej profesji oraz nakłada określone obowiązki i ograniczenia na przedsiębiorców działających w branży transportowej na terenie Unii Europejskiej.

Rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 dotyczące Używania Urządzeń Rejestrujących w Transporcie Drogowym

To rozporządzenie stanowi kluczowe źródło przepisów regulujących stosowanie urządzeń rejestrujących, czyli popularnych tachografów, w transporcie drogowym. Rozporządzenie to nakłada na przewoźników obowiązek monitorowania przebiegu podróży oraz aktywności kierowców za pomocą tachografów. Określa ono także szczegółowe zasady dotyczące urządzeń, włączając w to ich instalację i kalibrację. Mimo wielu zmian i aktualizacji, rozporządzenie to nadal z powodzeniem obowiązuje.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 w sprawie Wspólnych Zasad Dostępu do Rynku Międzynarodowych Przewozów Drogowych

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady, które reguluje wspólne zasady dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych, ma na celu usystematyzowanie zasad prowadzenia przewozów na terenie całej Unii Europejskiej. Wprowadza ono spójne ramy dla branży transportowej, co ma duży wpływ na takie kwestie, jak np. czas pracy kierowców. Najnowsze zmiany wprowadzone w tym rozporządzeniu, zwłaszcza w ramach tzw. Pakietu Mobilności, wprowadziły istotne modyfikacje w zasadach rozliczania wynagrodzeń kierowców i regulację czasu pracy w transporcie drogowym.

Jaka jest rola spedytora w transporcie międzynarodowym?

Wspominaliśmy już, że bardzo ważną rolę w przypadku transportu międzynarodowego odgrywa spedycja. Nie określiliśmy jednak dokładnie, jaka jest rola spedytora. Otóż jest to osoba, która odpowiada za organizację transportu towarów do miejsca docelowego. Nie należy jednak tak ograniczać roli spedytora, bowiem zakres jego obowiązków jest o wiele szerszy.

Przede wszystkim spedytorzy odpowiadają za szereg działań związanych z transportem. Do ich kompetencji należy zaliczyć, chociażby załadowanie i składowanie towarów w odpowiednich warunkach oraz następnie wyładowanie ich. Ponadto do spedytora należy wybór środka transportu i sporządzenie dokumentacji transportowej. Jak widzimy, rola spedytora szczególnie w transporcie międzynarodowym jest nieoceniona. Spedytor ma w końcu najświeższą wiedzę dotycząca rynku transportowego oraz dysponuje siecią kontaktów, pozwalającą na szybki i sprawny przewóz towarów.

Jak usprawnić działania związane z transportem międzynarodowym? Tachograf DTCO 4.1  

Jak widzimy, obowiązki związane nie tylko z samym transportem międzynarodowym, ale również z jego organizacją i logistyką, mogą przerosnąć wielu z nas. Dlatego też warto skorzystać z możliwości, które pozwolą nam znacznie usprawnić pracę, a także zadbają o zgodność z wymogami  Pakietu Mobilności I UE. Takim rozwiązaniem bez wątpienia jest inteligentny tachograf drugiej generacji DTCO 4.1!

To urządzenie, które nie tylko spełnia wszystkie najnowsze wymogi prawne określone we wspomnianym Pakiecie Mobilności, ale także pomaga nam w wielu kwestiach związanych z transportem. Eliminuje ono, chociażby obowiązek zatrzymywania się przy przekraczaniu granic. Jak to możliwe? Otóż DTCO w wersji 4.1 automatycznie sam rejestruje przekraczania granic. Ponadto najnowsza wersja tachografu jest szybka i łatwa w konfiguracji, obsługuje rozszerzone zasady czasu pracy pojazdu i odpoczynku kierowców w podróżach międzynarodowych i transgranicznych czy też jest wyposażona w konfigurowalne ostrzeżenia zgodnie z Dyrektywą dotyczącą czasu pracy 2002/15/EC.