Czas pracy kierowcy w 2023 roku - jak go liczyć?

Czas pracy kierowcy jest jednym z kluczowych czynników, które wpływają na bezpieczeństwo na drogach. W celu zapewnienia odpowiednich warunków pracy dla kierowców oraz przestrzegania przepisów dotyczących czasu pracy, wprowadzono wiele regulacji i wytycznych. W 2023 roku zastosowanie chociażby tachografów cyfrowych stało się powszechne, ułatwiając tym samym precyzyjne rejestrowanie czasu pracy kierowcy. Przyjrzyjmy się zatem, jak liczyć czas pracy kierowcy, jakie są ograniczenia czasowe oraz jak wykorzystać tachograf cyfrowy w celu monitorowania czasu pracy.

Czas pracy kierowcy – na czym polega?

Czas pracy kierowcy odnosi się do okresu, w którym kierowca jest zatrudniony lub pełni obowiązki związane z prowadzeniem pojazdu. Wpływa na to wiele czynników, takich jak czas jazdy, przerwy, odpoczynek oraz czynności niezwiązane bezpośrednio z jazdą, jak załadunek i rozładunek.

W myśl ustawy o czasie pracy kierowcy, czas pracy kierowcy obejmuje zadania związane z przewozem drogowym, od rozpoczęcia do zakończenia pracy. Zaliczamy do nich:

• Prowadzenie pojazdu,
• Załadowanie i rozładowanie oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem,
• Czynności spedycyjne,
• Nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym, jak i wysiadającym z pojazdu,
• Obsługę codzienną pojazdów i ewentualnie przyczep,
• Niezbędne formalności administracyjne,
• Utrzymanie pojazdu w czystości,
• Inne prace wchodzące w skład zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osobom, pojazdom lub rzeczom.

Co ciekawe, do czasu pracy kierowcy wliczamy także 15-minutową przerwę, która przysługuje każdemu kierowcy, którego czas pracy przekracza 6 godzin w danym dniu.

Czas pracy kierowców – jakie pojazdy podlegają przepisom o czasie pracy?

Czas pracy kierowców dotyczy wielu rodzajów pojazdów, a przepisy dotyczące czasu pracy obejmują szeroką gamę pojazdów użytkowych. Zaliczamy do nich przede wszystkim:

• Ciężarówki i samochody dostawcze: Kierowcy prowadzący ciężarówki oraz samochody dostawcze, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 3,5 tony, podlegają przepisom dotyczącym czasu pracy. Dotyczy to zarówno pojazdów krajowych, jak i międzynarodowych.
• Autobusy: Kierowcy autobusów, zarówno prywatnych, jak i komercyjnych, również podlegają przepisom dotyczącym czasu pracy. Ograniczenia czasowe mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa pasażerom oraz kierowcom, którzy są odpowiedzialni za prowadzenie pojazdu.
• Taksówki i usługi transportu osobistego: W zależności od lokalnych przepisów, kierowcy taksówek oraz usług transportu osobistego mogą podlegać ograniczeniom czasu pracy.
• Pojazdy służbowe: Kierowcy używający pojazdów służbowych, takich jak pojazdy firmowe czy flotowe, również mogą podlegać przepisom dotyczącym czasu pracy. Działa to na zasadzie zapewnienia odpowiednich warunków pracy i bezpieczeństwa dla kierowców, niezależnie od rodzaju prowadzonego pojazdu.

Ważne jest, by kierowcy byli świadomi przepisów dotyczących czasu pracy, które obowiązują w ich konkretnych przypadkach. W ten sposób mogą bowiem przestrzegać ograniczeń czasowych, dbając zarówno o bezpieczeństwo swoje, jak i innych użytkowników dróg.

Tachograf cyfrowy jako narzędzie do rejestrowania czasu pracy kierowcy

Wprowadzenie tachografów cyfrowych przyczyniło się do precyzyjnego rejestrowania czasu pracy kierowców. Tachograf cyfrowy jest bowiem urządzeniem elektronicznym, które automatycznie rejestruje dane dotyczące czasu pracy, prędkości, dystansu i innych istotnych informacji. Dzięki tachografowi cyfrowemu, proces monitorowania czasu pracy stał się dokładniejszy i łatwiejszy w analizie. Warto również pamiętać, że tachografy cyfrowe, które zastąpiły urządzenia analogiczne również podlegają sukcesywnej wymianie na inteligentne tachografy drugiej generacji.

Zobacz, jak może Ci pomóc Aplikacja Tachograph Driver!

Jakie czynności nie wliczają się do ewidencji czasu pracy kierowcy?

Do ewidencji czasu pracy kierowcy nie wlicza się kilku czynności. Przede wszystkim, kierowcy zatrudnieni na podstawie zadaniowego systemu czasu pracy nie są objęci tymi zapisami. Oznacza to, że nie muszą oni rejestrować swojego czasu pracy w ramach obowiązujących przepisów.

Dodatkowo kierowcy, którzy otrzymują ryczałt za godziny nadliczbowe i pracę nocną, również nie muszą uwzględniać tych czasów w ewidencji czasu pracy. W takim przypadku, pracodawca wypłaca kierowcy ustaloną sumę, niezależnie od faktycznej liczby przepracowanych godzin nadliczbowych czy nocnych.

W przypadku przedsiębiorstw, które stosują zadaniowy system czasu pracy, pracodawca jest zobowiązany ponadto do prowadzenia indywidualnych kart ewidencji nieobecności, urlopów i delegacji pracownika. Oznacza to, że w takim przypadku czas pracy kierowcy jest rejestrowany w inny sposób niż standardowa ewidencja czasu pracy.

Dodatkowo niektóre czynniki nie są uwzględniane w ewidencji czasu pracy kierowcy. Zaliczamy do nich:

• Czas dyżuru, jeśli w trakcie dyżuru kierowca nie wykonywał żadnej pracy.
• Nieuzasadnione postoje w czasie prowadzenia pojazdu, które nie są wynikiem obowiązkowych przerw czy czynności związanych z transportem.
• Nieprzerwany odpoczynek dobowy, który jest wymagany dla zapewnienia odpowiedniego wypoczynku kierowcy.
• Przerwy w pracy, które są dopuszczalne w przypadku przedłużenia czasu pracy do 12 godzin i obejmują jeden odpoczynek trwający nie dłużej niż 5 godzin, zgodnie z przepisami dotyczącymi czasu pracy kierowców.

Podział czasu pracy kierowcy

Czas pracy kierowcy można podzielić na różne kategorie, takie jak dobowy, dzienny, tygodniowy. Poniżej przeanalizujmy każdą z nich nieco bliżej.

Dobowy czas pracy kierowcy

Dobowy czas pracy kierowcy to okres 24 godzin, począwszy od godziny rozpoczęcia pracy. Zgodnie z przepisami, maksymalny dopuszczalny czas pracy kierowcy wynosi 9 godzin na dobę, jednak można go przedłużyć do 10 godzin, maksymalnie 2 razy w ciągu tygodnia. Ważne jest jednak, aby pamiętać, że ciągły czas jazdy nie może przekraczać 4,5 godziny (po tym czasie niezbędny jest minimum 45-minutowy odpoczynek).

Dzienny czas pracy kierowcy

Dzienny czas pracy kierowcy to okres między dwiema przerwami dziennymi lub przerwą dzienną a przerwą tygodniową. Zgodnie z przepisami, maksymalny dzienny czas pracy wynosi 11 godzin. Może być on jednak przedłużony do 12 godzin maksymalnie 3 razy w ciągu tygodnia. Należy jednak pamiętać, że czas jazdy nie może przekraczać 9 godzin w ciągu tego 11-godzinnego okresu.

Tygodniowy czas pracy kierowcy

Tygodniowy czas pracy kierowcy to okres między dwiema przerwami tygodniowymi lub przerwą tygodniową a przerwą dobową. Maksymalny dopuszczalny czas pracy w ciągu tygodnia wynosi 56 godzin. Jak więc możemy zauważyć, tygodniowy limit jazdy (56h) jest niższy aniżeli tygodniowy limit pracy (60h). Jeżeli więc kierowca w danym tygodniu wykorzysta 56 godzin jazdy, to na całą pozostałą pracę zostaną mu jeszcze 4 godziny.

Wydłużony czas pracy kierowcy

W niektórych sytuacjach, za sprawą wprowadzonych zmian przez Pakiet Mobilności, istnieje możliwość przedłużenia czasu pracy kierowcy poza maksymalne dopuszczalne limity o 1 lub 2 godziny. Jest to jednak możliwe tylko w przypadku spełnienia określonych warunków, takich jak:

• Udokumentowanie wydłużenia czasu jazdy na wydruku z tachografu lub na wykresówce,
• Poprzedzenie 30-minutową przerwą każdego przedłużenia czasu pracy o 2 godziny,
• Zrekompensowanie przedłużonego czasu jazdy wraz z odpoczynkiem co najmniej 9-godzinnym, w okresie maksymalnie trzech następnych tygodni.

Czas pracy kierowcy w nocy

Pora pracy nocnej jest bardzo istotna dla każdego kierowcy w kontekście układania harmonogramu. Definicja została nawet zawarta w ustawie o czasie pracy kierowców. Wynika z niej, że pora nocna jest okresem czterech wybranych godzin między północą a godziną 7 rano. W tym czasie przedsiębiorca może wyznaczyć cztery godziny w dowolny sposób.

Warto przy tej okazji również pamiętać, że nawet jeśli minuta pracy kierowcy przypada na porę nocną, to w związku z ustawą o czasie pracy, kierowcę obowiązuje 10-godzinny limit pracy pomiędzy kolejnymi odpoczynkami. Poprzez pracę rozumiemy nie tylko jazdę, ale też inne zadania.

Czy kierowcy należy się dodatkowe wynagrodzenie za pracę w nocy?

Każdy pracownik powinien mieć świadomość, że pracując w porze nocnej, przy obliczaniu czasu pracy kierowcy przysługuje mu dodatek do wynagrodzenia za każdą rozpoczętą godzinę w porze nocnej. Dodatkowe wynagrodzenie wynosi 20% stawki godzinowej, wynikającej z nominalnego wynagrodzenia. Pamiętajmy jednak, że w tym przypadku nie liczymy godzin od 0:00 do 7:00, lecz od 21:00 do 7:00 – jak wynika z Kodeksu Pracy.

Odpoczynek kierowcy – dobowy, dzienny i tygodniowy

Każdemu kierowcy przysługuje okres, w którym może on odpocząć i swobodnie dysponować własnym czasem. Podobnie jak czas pracy, dzielimy go na dobowy, dzienny i tygodniowy.

W pierwszym przypadku występuje on w dwóch wymiarach:

• Regularnym – trwa minimum 11 kolejnych godzin lub jest odbierany w dwóch częściach – 3 i 9 godzin.
• Skróconym – taki odpoczynek musi trwać minimum 9 godzin, ale zarazem nie więcej niż 11. Taki odpoczynek kierowca może wykorzystać 3-krotnie między kolejnymi odpoczynkami tygodniowymi.

Odpoczynek dzienny każdy kierowca ma obowiązek zaplanować od momentu podjęcia pracy w danym dniu. Wówczas też ma 24 godziny na to, by wykonać pracę, ale również swój kwalifikowany odpoczynek dzienny – regularny lub skrócony.

Nieco inaczej wygląda kwestia odpoczynku tygodniowego kierowcy. Takowy przysługuje mu po maksymalnie sześciu 24-godzinnych okresach, czyli po 144 godzinach. Podobnie jak w przypadku odpoczynku dobowego, dzielimy go na dwa wymiary:

• Regularny – wynosi minimum 45 kolejnych godzin
• Skrócony – trwa co najmniej 24 godziny, ale nie więcej niż 45 godzin.

Warto mieć na uwadze, że taki odpoczynek nie musi być wykonywany w weekend – ważne jest z kolei, by między kolejnymi takimi odpoczynkami upłynęło nie więcej niż 6 dni, czyli cykl pracy kierowcy.

Czas pracy kierowcy – tabela

Powyżej omówiliśmy dokładnie, jak wygląda cykl pracy każdego kierowcy. Poniżej postaraliśmy się zebrać jeszcze tę wiedzę w pigułkę, przygotowując tabelę dotyczącą czasu pracy kierowcy w 2023 roku: